Hoe een nazi ontstaat: het experiment van een geschiedenisprofessor die zijn studenten in fanatici veranderde
Wanneer je de Tweede Wereldoorlog bestudeert en onvermijdelijk over de gruwelen van het nazisme leert, vraag je je vaak af hoe zoveel onmenselijkheid mogelijk was. De vraag die de meeste studenten en mensen die de geschiedenis van die periode bestuderen, zichzelf vaker stellen, is de volgende: hoe is het mogelijk dat een heel volk, de Duitse, vrijwillig boog voor het idee van het nationaal-socialisme dat door Hitler werd gepromoot? Hoe is het mogelijk dat duizenden mensen hebben geaccepteerd om anderen te onderwerpen op basis van dit ideaal? En nogmaals: hoe is het mogelijk dat het Duitse volk “toekeek”, of zelfs tevreden was met de uiteindelijke oplossing die door hun Führer was bedacht?
Zoveel vragen die zelfs een geschiedenisprofessor, Ron Jones, zijn studenten niet met absolute zekerheid kon beantwoorden. Om hen het ontstaan van het nazisme en de fascinatie die bepaalde idealen op gewone Duitse burgers uitoefenden te laten begrijpen, zette Jones een sociaal experiment op dat de geschiedenis inging onder de naam "The Third Wave".
Alleen in woorden uitleggen, misschien met maar een paar uur beschikbaar in de klas, hoe en waarom een nazi ontstaat, is niet gemakkelijk. Ron Jones moest dit aan zijn studenten van Cubberley High School in Palo Alto, in Californië, uitleggen als onderdeel van een cursus hedendaagse geschiedenis. Het was de eerste week van april 1967 en de professor besloot dat hij, om de aantrekkelijkheid en het succes van het nazisme op een alomvattende manier te demonstreren, zijn studenten dezelfde gevoelens zou laten voelen die het Duitse volk aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog hadden beïnvloed. Met zijn experiment creëerde hij een "spontane" sociale beweging binnen zijn klas, waarbij hij vertrouwde op enkele fundamentele punten: de afschaffing van de democratie en het accentueren van discipline, eenheid en kracht. Zijn motto was: "Kracht door discipline, kracht door eenheid, kracht door actie, kracht door trots".
Youtube / Art.deGrange Videography
Jones begon het experiment door zijn klas een nieuwe ijzeren discipline voor te stellen, te beginnen met de manier waarop studenten in de klas zouden zitten: binnen 30 seconden moesten ze stil en zonder geluid te maken op hun stoel zitten. Om het woord te krijgen, zouden ze moeten opstaan en op een beknopte en efficiënte manier moeten spreken, waarbij ze het begin van elke opmerking moesten markeren met een "Mr. Jones". De professor veranderde zichzelf in een autoritaire en beslissende figuur, een echte leider, die met zijn werk de productie en efficiëntie van de klas aanzienlijk verbeterde.
Op de tweede dag creëerde hij een kenmerkende groet, vergelijkbaar met de nazi-groet, waarmee zijn studenten elkaar binnen en buiten de klas zouden hebben moeten begroeten, juist om hun gevoel van verbondenheid met een groep te benadrukken; aan het eind van de dag had Jones de beweging omgedoopt tot "The Third Wave", in navolging van de overtuiging dat de derde golf van een tsunami de grootste en meest verschrikkelijke is. Alle studenten volgden de regels van Jones zonder protest en op de derde dag toonden andere studenten van de school de wens om zich bij de door Jones gecreëerde Wave aan te sluiten. Van de 30 oorspronkelijke studenten werden het er 43. Vanaf hier werd het experiment geleidelijk geïntensiveerd totdat het bijna uit de hand liep.
Jones gaf een kaart aan elk actief lid van de beweging, alsof het een partijkaart was, en wees elk van hen speciale taken toe: maak spandoeken, vlaggen, blokkeer de toegang van "niet-leden" en ga door met de inwijding van andere studenten. De deelname en het enthousiasme van de studenten nam aanzienlijk toe: ze wilden allemaal deel uitmaken van de klas van meneer Jones, van die grote, mooie en hechte groep. Tegen het einde van de derde dag waren de deelnemers gestegen tot 200.
Op de vierde dag toonden de studenten zo'n loyaliteit en discipline dat Jones stomverbaasd was: sommige deelnemers begonnen hem te melden wanneer studenten de regels niet opvolgden of faalden bij hun toegewezen projecten. Op dat moment besloot Jones het experiment stop te zetten, omdat hij besefte hoe succesvol hij was en, bijgevolg, hoe gevaarlijk oncontroleerbaar het aan het worden was.
Jones besloot toen om het op deze manier te beëindigen: hij vertelde zijn studenten dat de "Derde Golf" -beweging slechts een klein onderdeel was van een landelijke beweging en dat de volgende dag een presidentskandidaat publiekelijk het bestaan van de beweging zou aankondigen. Op de vijfde dag verzamelden de studenten zich daarom in de klas om naar de zogenaamde televisietoespraak te kijken, maar wat ze ontdekten was alleen een tv die aanstond, zonder uitzending van een programma. Jones legde op dat moment duidelijk aan iedereen uit dat ze hadden deelgenomen aan een experiment over het nazisme en dat het slechts 5 dagen duurde voordat het gevoel van superioriteit ten opzichte van degenen die niet tot de groep behoorden het overnam. Hij sloot het experiment af door zijn leerlingen een documentaire over nazi-Duitsland te laten zien.
Professor Jones’ sociale experiment had een aanzienlijke weerklank en wordt nog steeds herinnerd om de oorsprong van een autoritaire beweging te verklaren. Als je meer wilt weten, kun je het door deze feiten geïnspireerde boek van Todd Strasser lezen, of de Duitse film uit 2008 met de titel "The Wave" bekijken.
