Irena Sadler, de Poolse engel die 2500 joodse kinderen wist te redden
De geschiedenis zit vol met helden, maar niet allemaal hebben ze speciale monumenten, straten of gebouwen met hun naam, en de boeken spreken er weinig of niet over. Maar dit geeft niet minder waarde aan hun acties, minder betekenis aan hun leven. Een van deze helden is Irena Sendler, ook bekend als "de engel van het getto van Warschau". Verpleegster bij de Social Assistance Department van de Poolse hoofdstad, redde Irena tijdens de Duitse invasie het leven van 2.500 kinderen en voorkwam dat ze in concentratiekampen belandden. Al bijna een halve eeuw zijn haar daden in de vergetelheid geraakt, door de media genegeerd en begraven onder de jaren van communistische verduistering. In 1999 rapporteerde een groep Amerikaanse studenten haar verhaal tijdens een onderzoek naar de Holocaust.
Ze werd geboren in Warschau in 1910 en verloor haar vader, een plattelandsarts, toen ze nog maar zeven jaar oud was. Van hem erfde ze waarden als moed, altruïsme en diep respect voor het menselijk leven. Royaal, eerlijk en discreet vocht ze tegen onrechtvaardigheid en discriminatie waaraan de joden door het nazi-regime werden onderworpen. Vanwege haar ideeën werd ze drie jaar uit de universiteit van Warschau verbannen, en slaagde ze er vervolgens toch in om haar studie af te maken.
In 1939 werkte ze in gemeenschapskantines en hielp ze ouderen, wezen en armen door hen voedsel, geld en kleding te bieden. In 1942 trad ze toe tot de Raad voor hulp aan de Joden als reactie op de oprichting van het getto van Warschau. Dankzij haar hebben veel gezinnen de kans gekregen om hun kinderen uit het getto te krijgen en de genocide te overleven. Om de kleintjes te laten ontsnappen, gebruikte Irena alle mogelijke middelen, zoals om de kinderen in ambulances te vervoeren als tyfuspatiënten en om ze in vuilniszakken te verstoppen.
Om ervoor te zorgen dat de geredde kinderen op een dag hun families konden opsporen, creëerde ze een archief met al hun gegevens, en verstopte deze documenten in potten die ze in de tuin begroef. Haar humanitaire werk trok uiteindelijk de aandacht van de nazi's, dus werd ze in 1943 gearresteerd door de Gestapo. Ze werd gemarteld maar onthulde nooit iets over de identiteit van de kinderen of de mensen die haar hadden geholpen.
Ze ontsnapte aan de doodstraf dankzij een nazi-soldaat die haar hielp ontsnappen uit de gevangenis. Haar naam werd toegevoegd aan de lijst met geëxecuteerde mensen, dus vervolgde ze haar werk onder een andere naam. Aan het einde van de oorlog overhandigde Irena de archieven aan de autoriteiten, maar helaas was een groot deel van de families van de kinderen in de vernietigingskampen gestorven.
Na decennia van anonimiteit kreeg Irena Sedler de Orde van de Witte Adelaar, de hoogste Poolse eer van verdienste. In 2007 werd ze genomineerd voor de Nobelprijs voor de Vrede. Ze stierf op 12 mei 2008 op 98-jarige leeftijd.
